ЖҰЛДЫЗДАРДЫҢ ӨМІРІ ( ТУЫЛҒАННАН ӨЛІМІНЕ ДЕЙІН) / КҮНДІ ДЕ ОСЫНДАЙ ТАҒДЫР КҮТІП ТҰР

54 года назад

584 Просмотров

жұлдыз - ғарыштағы үлкен газ сферасы. оның ішінде гравитацияның орасан зор қысымымен қарапайым элементтер күрделі элементтерге айналады. Соның есебінен энергияның өте үлкен мөлшерін шығарады. Сонымен, жұлдыздар өмірінің көп бөлігін сутегін гелийге айналдырумен өткізеді. өмірінің осы кезеңінің ұзақтығы жұлдыздың мөлшеріне байланысты болады.
Жұлдыздар, олардың адам өмірі мен мәдениетіне әсерін бағаламау қиын. Күн планетамызды жылытады. ал бұрынғы заманда жұлдыздар саяхатшыларға адаспауға көмектесті. қазірдің өзінде олар ғарыш кемелерімізге ғарышта жүруге көмектесіп, ғалымдарға ғалам құпияларының пердесін ашуға мүмкіндік беріп келеді. түнгі аспанда жарқыраған әрбір жұлдыз, бұл кез келген планетадан үлкен, өте қатты сығылған газ сферасы. Олардың әрқайсысының азапты туылғаннан өліміне дейін айтатын тарихы бар.
Олар ғаламның көрінбейтін қараңғылығындағы таңғажайып аспан галактикаларын жарқыратып тұр. дегенмен галактикалар жұлдыздар деп аталатын миллиондаған жарық сәулелерінен тұрады. Ойланып көріңізші, біздің галактикада құс жолында 200-ден 400 млд-қа дейін жұлдыз бар. бірақ жұлдыздар қалай туылады, олар қалай өмір сүреді және қалай өледі және неге біз бәріміз жұлдыздардың өліміне қарыздармыз? Жауаптар жұлдызаралық кеңістікте қалқып жүрген шаң мен газдың бұлттарында жатыр. 13 миллиард 800 миллион жыл бұрын біздің ғалам сутегі мен гелийден тұратын газдардың қара тұманы болды.
Жұлдыздың тууы «жұлдыз бесігі» деп аталатын алып газ бұлтында басталады. Бұл молекулалардың үлкен жиынтығы. негізінен сутегінің. кейде әртүрлі оқиғаларға байланысты гравитациялық тұрақсыздықтардың пайда болуы мүмкін, олар құрамдас бөліктің кейбір молекулалары мен жұлдыз бесігінің бір-біріне жақындауына әкеліп соғады. Гравитациялық күштің әсерінен бұл молекулалар шоғыры бір-біріне қатты тартылып, тығыздалып, бір нүктеге жинала бастайды. Осылайша тұрақты аспан денесі «прото жұлдыз» пайда болады. Протожұлдыз пайда болғанға дейін газдың қысылуынан пайда болатын барлық жылу инфрақызыл сәуле түрінде сыртқа шығып кетіп отырған. енді молекулалардың тығызырақ жинақталуына байланысты энергияның бір бөлігі протожұлдыздың өзінде ұсталып, оны қыздырады. және бұл қысымның қатты өсуіне әкеледі. Ал қысым көп болған соң протожұлдыздың өзегі яғни ядросы пайда болады. содан кейін тартылыс күші ядроға қарай маңайында ұшып жүрген молекулалардың бәрін тарта бастайды,
енді жалпы жұлдыздың өмірі қандай екенін айтып кеткен жөн. Айтып өткендей, жұлдыз - ғарыштағы үлкен газ сферасы. оның ішінде гравитацияның орасан зор қысымымен қарапайым элементтер күрделі элементтерге айналады. Соның есебінен энергияның өте үлкен мөлшерін шығарады. Сонымен, жұлдыздар өмірінің көп бөлігін сутегін гелийге айналдырумен өткізеді. өмірінің осы кезеңінің ұзақтығы жұлдыздың мөлшеріне байланысты болады.
бірақ бұл кезеңнен кез келген жұлдыз өтеді. уақыт өте жұлдыздың өзегіндегі сутегінің қоры толығымен таусылады. бұл деген сөз термоядролық синтез үшін отын болмайды және жұлдыз жақын уақытта өмірін тоқтатады дегенді білдіреді. бірақ ол олай емес. сутегі біткен кезде термоядролық реакция бір сәтке тоқтайды. бұл қысымның тепе-теңдігінің бұзылғанын және енді жұлдыздың өзегін қысу кезінде гравитацияға ештеңе қарсы тұрмайтынын білдіреді. сонымен бірге температура да көтеріледі.
бұл өз кезегінде гелийдің жанып, жаңа элемент көміртегіне айналуын бастайды. осылайша термоядролық синтез қайтадан басталып, жұлдыз ішіндегі куштер тепе-теңдігін қалпына келтіреді. бірақ жұлдыз енді ешқашан бұрынғыдай болмайды. ішіндегі өзгерістерден кейін сыртында да елеулі өзгерістер басталады. Жұлдыздың сыртқы қабығы ісініп, жұлдыз қызыл алыпқа айналады.
біздің айналамыздағы ауыр элементтердің көзі екенін айтады. Айналаңнан көретін темірдің бәрі бір кездері жарылған жұлдыздар болатын.
супернова жарылыстарының материалдары ғаламға шашырап, содан кейін планеталар мен серіктерге, немесе жаңа жұлдыздарға және кейде одан да керемет нәрсеге айналады. Егер сіз өз тегіңізді ең ежелгі ата-бабаларыңызға дейін іздей алсаңыз, сіз өзіңіздің шежіреңізден жол көрсетуші жұлдызды таба аласыз.
Біз бәріміз негізінен жұлдыз шаңынан тұрамыз. Біздің денеміздегі әрбір элемент, әсіресе сутегі мен гелийден ауыр элементтер, бұрын өмірін тоқтатқан жұлдыздардың элементтері болып табылады.
сүйектеріміздегі кальций, біз тыныс алатын оттегі, қанымыздағы темір бәрі жер пайда болмай тұрып, жұлдыздардың ядролық реакциялары нәтижесінде супернованың жарылыстарымен ғарышқа таралған.
Ғаламдағы алғашқы жұлдыздардан бастап кәзіргі жұлдыздарға дейін біздің өмір сүруімізге қатты әсер етті. өйткені олардың ядроларының ішінде біздің шежіре ағашымыз бар. Жұлдыздық өмірдің барлық осы циклдері олардың туылуынан өлгеніне дейінгі ғаламды бүгінгі күні біз білетіндей етіп жаратты.

#галамЖанеТабигат #жатпланеталыктар #кызыктыВидеолар #космос #ғылымиЖаналықтар #ғарыш #жануарлар #аңдар #juldyzdar #жулдыздарОмири #кун #куннинОмири #гарыш

Тэги: